Plantentuin Meise en Natuurpunt werken tot eind 2023 samen aan het project IZABEL: het inzamelen van zaden van de Belgische flora. De zaden worden bewaard in de zadenbank van de Plantentuin en kunnen worden ingezet bij toekomstige natuurherstelprojecten.
Het beschermen van wilde planten gebeurt in de eerste plaats door het behouden van soorten op hun natuurlijke groeiplaatsen. Daarnaast kan het bewaren van zaden in een gecontroleerde omgeving een laatste, belangrijke reddingsboei zijn om kwetsbare populaties voor uitsterven te behoeden. Heel wat plantensoorten komen vandaag alleen nog voor in kleine, geïsoleerde populaties of zijn ondertussen verdwenen.
Het versterken van achteruitgaande populaties (door bijplaatsen van planten die opgegroeid zijn uit naburige populaties) of de herintroductie op plaatsen waar de soorten zijn verdwenen, is daarom een essentiële aanvullende maatregel voor het behoud van de diversiteit van plantengemeenschappen
IZABEL-project
De enige officiële Belgische zadenbank bevindt zich in Plantentuin Meise. In het kader van het Verdrag inzake Biologische Diversiteit (CBD), heeft Plantentuin Meise de opdracht om 75% van alle bedreigde Belgische plantensoorten ex-situ te bewaren. Tot nu toe wordt slechts 44% in de zadenbank bewaard, en het grootste deel daarvan wordt door slechts één populatie vertegenwoordigd. Daarom hebben de Plantentuin en Natuurpunt besloten hun vaardigheden te bundelen om samen zaden in te zamelen en bedreigde plantensoorten te helpen behouden. Zo werd het IZABEL-project geboren (Inzameling van Zaden van de Belgische flora). Binnen dit project worden samen met vrijwilligers zaden ingezameld van een gerichte selectie van kwetsbare plantensoorten in Vlaanderen, zowel binnen als buiten natuurgebieden. Dit gebeurt in nauw overleg met de betrokken terreinbeheerders. Er wordt gewerkt binnen een zeer strikt protocol.
Zo wordt er gezorgd dat de bestaande populaties niet worden beschadigd en dat de stalen van de zaden zo kwalitatief mogelijk worden ingezameld. In een volgende fase zal de Plantentuin zich ook op Wallonië richten om ook daar op een gelijkaardige manier bedreigde planten veilig te stellen voor de toekomst.
Meer dan een eeuw kiemkrachtig
De geoogste zaden worden na reiniging en levensvatbaarheidstest opgeslagen in de zadenbank bij een temperatuur van -20 °C, waardoor ze tientallen tot zelfs honderden jaren kiemkrachtig kunnen blijven. De gegevens worden in een database ingegeven zodat de zaden in de toekomst optimaal gebruikt kunnen worden. Ze kunnen op elk moment in de toekomst worden ingezet door terreinbeherende organisaties of door wetenschappelijke instellingen bij natuurherstelprojecten, zoals om genetisch verzwakte populaties te versterken, of om verdwenen plantensoorten te herintroduceren. Voorbeelden van soorten waarvan zaden worden ingezameld zijn handjesereprijs (Veronica triphyllos), van oorsprong een akkerplant die nog maar op enkele locaties voorkomt waaronder op kerkhoven, Spaanse ruiter (Cirsium dissectum), een kensoort van soortenrijke blauwgraslanden, en klokjesgentiaan (Gentiana pneumonanthe), een kwetsbare soort die nog vooral voorkomt in vochtige heidegebieden in de Kempen.
