VVOG reikt Openbaargroen-awards 2022 uit

Gemeenten kunnen deelnemen met een recent groenproject (Groene Gemeente) of met een recente realisatie met bloemen op openbaar domein (Gemeente in Bloei). Gemeenten kunnen voor elk ingediend groenproject het label ‘Waterproof’ en/of ‘Zonder is gezonder’ krijgen wanneer het project vernieuwend en inspirerend is voor andere gemeenten op vlak van het omspringen met water en/of het niet-gebruik van pesticiden. Dit wedstrijdonderdeel gebeurt in samenwerking met de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). In samenwerking met het Departement Omgeving worden ook labels voor de Bijenvriendelijke gemeenten uitgereikt. Eén groenproject krijgt de Groenaannemer-award wanneer het door een professionele groenaannemer deskundig is uitgevoerd.

DE BESTE GROENREALISATIES

In het wedstrijdthema Groene gemeente werden 98 kandidaatsdossiers ingediend, verdeeld over 11 categorieën.

Begraafplaatsen

In de categorie begraafplaatsen ging de eerste prijs naar de begraafplaats van Gullegem (Wevelgem), waarbij de aanpalende Bankbeekstraat werd heringericht. De ontwerper, Greenconcepts uit Moorsele, kwam met een concept om een groot deel van de straat en de parking te ontharden. Door de gedeeltelijke ontharding werd de rijbaan smaller, waardoor meteen gekozen werd om de Bankbeekstraat in te richten als fietsstraat. Er werden plantvakken voorzien met een verlaagde boordsteen aan de straatkant, zodat het hemelwater van de straat rechtstreeks in het plantvak kan lopen en maximaal kan infiltreren.

Op het ontharde deel kwam een wandelpad doorheen een zachte groenzone met bloemenweides, hagen en streekeigen hoogstammige bomen. Er werd ook een wadi voorzien voor een maximale waterinfiltratie. De riolering op de begraafplaats werd verwijderd waardoor het hemelwater infiltreert in de bodem of naar de wadi wordt gestuurd.De klinkers/kasseien die oorspronkelijk het voetpad vormden, werden gerecupereerd in het nieuwe ontwerp met een groene voeg.

De ontwerpers streven naar een duurzame aanplanting, bestaande uit gazon, bloemenweiden, bijenvriendelijke beplanting en een waardevol assortiment aan
bomen. De blik op de groene begraafplaats werd opengetrokken voor de buurt en passanten zodat het geheel een eenheid vormt. In een volgende fase wordt dit project gekoppeld aan een nieuw renovatieproject van een aanpalende sociale woonwijk.

Andere laureaten waren de heraanleg van de Begraafplaats Aartrijksesteenweg in Jabbeke, de Bosbegraafplaats Rustoord in Brasschaat, en de begraafplaatsen van Wildert, Landen en Paal (Beringen).

Buurtgroen

De eerste prijs gaat naar Vilvoorde voor het Wilgenplein dat als werd onthard en als ecologisch buurtgroen aangelegd werd. Hierdoor krijgen enkele bestaande bomen de groeiruimte die ze nodig hebben om volledig uit te groeien, daarnaast werden er ook nieuwe bomen geplant. Centraal in het park is een slingerende takkenwal voorzien als een schuilplaats voor kleine zoogdieren, vogels, insecten en. De takkenwal wordt aangevuld met snoeihout en dergelijke en functioneert ook deels als natuurlijk speelelement.

Het park werd ingezaaid met verschillende bloemenweides, afhankelijk van de standplaats. Zo zaaide de stad een schaduwbloemenmengsel onder de bomen en verhoogde zandgordels. Die taluds creëren een zekere speelsheid en dienen mede als buffer tussen de straat en het park. Op de flank van zo’n talud zijn enkele zitstenen voorzien als rustplaats. Er zijn verschilende wadi’s aangelegd, één met boomstammen als speelconstructie en dan enkele wadi’s die via een cascadesysteem in elkaar overopen. Dit creëert naast een groot waterbergend vermogen, ook ruimte voor een natuurlijke, kruidenrijke vegetatie. Daarnaast kunnen de wadi’s gebruikt worden als speelelement. Rond de wadi’s zijn er meerstammige bomen geplant. In het kader van een goede waterinfiltratie zijn verharde wandelpaden voorzien uit grasdallen. In sommige grasdallen zijn kleine kasseien geplaatst op plaatsen waar minder betreding is om zo een ruige vegetatie tussen de grasdallen tegen te gaan.

Landen won de tweede prijs met de ontharding van het dorpsplein in deelgemeente Laar. De derde prijs ging naar de Antwerpse gemeente Lint voor de ontharding en de beplanting van een parkje aan de Diamantstraat.

Wijkpark

Eerste laureaat was Mechelen met de omvorming van de autoparking van het Domein Tivoli tot een mini-stiltebos. In totaal werden er 4050 bomen geplant volgens de Miyawaki-methode. Bij deze methode wordt er nagebootst hoe een bos zou groeien als mensen zich er niet mee zouden bemoeien. Daarvoor wordt de bodem geoptimaliseerd door middel van grote hoeveelheden organisch materiaal en worden kleine bomen en zaailingen zeer dicht tegen elkaar aangeplant. Door gebruik van de Miyawaki- methode groeit een bos tot 10 keer sneller, is het 30 keer zo dens en wordt er snel een grote hoeveelheid biodiversiteit gecreëerd. Het resultaat in Mechelen bevestigt de doeltreffendheid van deze manier van werken: met slechts 1 watergift in het voorjaar heeft dit bos de droge zomer perfect overleefd. Na slechts enkele groeiseizoenen zal deze plek een stille groene oase zijn, waar mensen tot rust kunnen komen en waar er natuureducatieve activiteiten rond biodiversiteit zullen worden georganiseerd. Er werd samengewerkt met Urban Forests, SUGi en Klimaan vzw.

De tweede prijs was voor de ontharding van het Vogelenzangpark in Gent. De derde prijs ging naar Zandhoven (Antwerpen) voor de herinrichting van de Dorpsstraat in Massenhove.

Groene aders

In de categorie Groene Aders kaapte Leuven de eerste prijs weg met het project ‘Hier dringt het door!’. Inwoners van de stad mochten voorstellen doen waar de stad een ontharding en groeninrichting kon uitvoeren op het openbare domein in het kader van de ambities om een klimaatneutrale stad te worden. Een jury selecteerde daaruit een aantal locaties, die datzelfde jaar nog werden onthard en ingericht Eén van deze locaties is de Pastoor Eeckelaerslaan in deelgemeente Kessel-Lo. In samenspraak met de omwonenden werd een deel van de weg onthard en werden wadi’s ingericht. Er werden bijenvriendelijke planten en bomen aangeplant, waarbij de omwonenden ook inspraak hadden in de plantenkeuze.

Beveren kreeg de tweede prijs voor de groenaanleg in de Gravendreef en was ook laureaat met de heraanleg van de Ciamberlanidreef. Beringen behaalde de derde plaats voor de ontharding en groenaanleg in de Steenovenstraat, en een zesde prijs voor de LSM klimaatbomen. Stekene ten slotte behaalde de vierde prijs met de aanleg van de 4groene Poort’.

Groenblauwe assen

Eerste en enige laureaat in deze categorie was Overijse met de heraanleg van enkele straten in het centrum van de gemeente waarbij het riviertje de IJse opnieuw voor een stukje werd blootgelegd en een blauwgroene fiets-as werd gecreëerd. Vanwege wateroverlast in het centrum van Overijse werd er een rioleringsproject opgestart. Het hemelwater moest de kans krijgen om te infiltreren in de bodem. Om niet te hoeven inboeten op parkeerruimte werd er gebruik ge- maakt van een waterdoorlatende verharding. Zo wordt de kans op overstromingen verkleind zonder parkeerplaatsen te verliezen. Daarnaast wordt het rioolwater eerst gezuiverd alvorens het in de Ijse geloosd wordt. Langs het Groothuys park werd de Ijse terug open gelegd, dit verhoogt de be- leving en de natuurwaarde. Fiet- sers kunnen hier ten volle van

genieten want de nieuwe fietsver- binding loopt langs dit deel van de Ijse. Aanvullend werden er waar mogelijk plantvakken aangelegd en bomen aangeplant. Zwakke weggebruikers kunnen het cen- trum van Overijse veilig doorkrui- sen in een aangename, veilige en groene omgeving.

Op die manier kreeg een aanvankelijk overwegend technisch project om de wateroverlast in de gemeente tegen te gaan, een nieuwe wending met als resultaat een veilige, aangename verkeersdoorstroming voor zwakke weggebruikers.

Omgevingsgroen

In deze categorie won Gent de eerste prijs met de heraanleg van de Dries in Oostakkerdorp. Een dries is een openbare dorpsruimte begroeid met gras en hoogopgaande bomen die in het verleden werd gebruikt als nachtelijke verzamelplek voor kuddes vee uit het dorp. In de loop der tijden was die centrale plek in het dorp verworden tot een banale parking.

De Stad Gent startte vijf jaar geleden met plannen om Oostakker- dorp én omringende straten groener te maken. Het ontwerp, opgemaakt door de eigen groendienst, draagt de naam Drie’s. Drie komma S staat voor: Spelen, Sfeer en Samenkomen. De drie krachtlijnen van het ontwerp, gebaseerd op de kenmerken van het gebied en de wensen van de omwonenden. De ruimtelijke sfeer is behouden door vier monumentale veteranenbomen in combinatie met de kenmerkende driesbomen. Deze werden versterkt met een collectie bomen zodat de weg afgeschermd wordt. De bomen worden gecombineerd met een gevarieerde onderbeplanting. Langs de uitgewassen betonpaden zijn vaste plantencombinaties voorzien. Zij zorgen het gehele jaar voor kleur, fleur en structuur. Er werd gekozen voor plantensoorten die goed zijn voor de biodiversiteit, zoveel mogelijk inheems, bijen-, insecten- en mussenvriendelijk. Het binnenplein is een groene ‘weide’ met de kerk en kiosk als blikvangers. Het is een plaats om te ontmoeten, samen te komen, te picknicken, kermissen en andere activiteiten te organiseren. Samenkomen staat hier centraal.

Alle water van de omliggende straten en van de kerk wordt opgevangen in drie wadi’s. Er zijn twee regenwaterfietsen waarmee de spuitfontein in werking treedt en regenwater afkomstig van het kerkdak omhoog spuit. Ook werden er stap’rotsen’ voorzien, draaiboomstammen, gerecupereerde grafstenen en kunstzinnige elementen. In de toekomst worden nog twee speelzones voorzien voor verschillende leeftijden.

De tweede prijs ging naar de Binnentuin van het stadhuis van Izegem, de derde prijs naar de Welzijnscampus Portavida in Genk, dat ook de Groenaannemers-award kreeg.

Plantenperken

In de categorie Plantenperken was de eerste plaats voor de ontharding van voortuinen in de Koningswijk in het West-Vlaamse Deerlijk. De koningswijk is een typische wijk uit de jaren ’70-80. Gezien de leeftijd was het nodig om paden en het groen te vernieuwen De vernieuwing is het gevolg van de ambitie om heel wat plaatsen in Deerlijk mooier, toegankelijker en onderhoudsvriendelijker te maken. De oude paden bestonden uit grote tegels en lagen zeer oneffen. De nieuwe paden zijn aangepast rekening houdende met fietsers, wandelaars en mensen met een beperking. Langs het Fabiolapad krijgen de inwoners nieuwe voortuinen. De voortuinen zijn openbaar domein maar werden vroeger willekeurig ingericht door de aanpalende inwoners. Deze voortuinen werden onthard en ingericht met vaste plantenborders. De wijk kreeg er ook een stukje bloemrijk én zoemrijk grasland bij. Na amper één seizoen staan de plantenborders al goed dicht. In samenwerking met ‘Stadlandschap Leie en Schelde’ wordt er actief ingezet op het omvormen van bestaande graslanden naar zoemrijke graslanden. Wie er woont kan zeker beamen dat dergelijke graslanden visuele pareltjes zijn. Deze zijn bovendien nog bijzonder waardevol voor de lokale biodiversiteit, want bloemen zetten de deur open voor de komst van heel wat insecten en zijn dus meer dan alleen bloemen.

Sint-Niklaas behaalde de tweede plaats met de Houtbriel, Brugge de derde plaats met de ontharding van de Koning Albert I-laan.

Tuinstraten

Antwerpen-Wilrijk won in deze categorie de eerste prijs met de Tuinstraat Aziëlaan. De straat werd heringericht met waterpasserende verharding van gevel tot gevel. Daarnaast zijn er ook infiltratiezones aangelegd. Door het gebruik van speelelementen in de infiltratiezones kregen ze een multifunctioneel karakter. Niet alleen het blauwe maar ook het groene karakter van deze straat werd opgekrikt. De infiltratiezones werden voorzien van aangepast plantgoed. Daarnaast werden er in de straat enkele klimaatbestendige en onderhoudsvriendelijke plantvakken ingericht. De soortensamenstelling van klimaatbestendige vegetatie is verschillend van deze toepasbaar in infiltratiezones. Dit verhoogt de lokale biodiversiteit. Al vanaf de eerste stappen van de ontwerpfase werd er ruimte gereserveerd voor bomen. De bewoners werden betrokken bij het ontwerpproces. Zo kregen de bewoners bijvoorbeeld de optie om tijdens de werken een geveltuin te laten aanleggen.

De tweede prijs ging naar de wijk Kroonhove in Oostkamp, de derde prijs naar Antwerpen Borgerhout voor de ontharding en vergroening van de Van Leentstraat.

Speelgroen

In deze categorie diende de Kempense gemeente Lille het winnend project in met de natuurlijke speelzone Hof d’Intere in Welcherzande. Sinds 1977 doet dit kasteel dienst  dienst als bibliotheek. Het gemeentebestuur besloot het omliggende park om te vormen naar een natuurlijke en gevarieerde speelplek. De bestaande beplanting werd maximaal behouden, en het bestaande bos wordt betrokken bij het spel: kinderen kunnen er kampen bouwen. Er wordt gewerkt met natuurlijke, robuuste materialen, zoals robiniahout en grote rotsblokken. Door de doordachte materiaalkeuze passen de speeltoestellen goed bij de rest van het park en het kasteel. Een constructie uit houten palen maakt een avontuurlijk klimparcours over de bestaande slot- gracht. Dit vormt een sportieve, spannende uitdaging voor oudere kinderen. Ook werd er een hoge, steile heuvel aangelegd, waarop inheemse heesters werden aangeplant en een glijbaan werd aangelegd. Er is ook een waterspeelelement waar kinderen water kunnen oppompen. Zowel de glijbaan als het waterspeelelement komen samen in een grote zandbak. Het resultaat is een spannende speelplaats, waar kinderen allerlei avonturen kunnen beleven.

Deerlijk won de tweede plaats met de Speelnatuur Chiro Joeki, en Antwerpen-Deurne de derde plaats met het speelterrein Groene Sproet.

Landschapsinrichting

Eerste laureaat was Torhout met het landschapspark ’t Hoge Water. Dit landschapspark kadert in het tragewegenbeleid, heeft aandacht voor de zachte weggebruiker en creëert een nieuwe groene long aan de rand van de Noordlaan als geluidsbuffer voor de omliggende woonwijken. Met de aanleg van een bufferbekken kan het water uit de noordelijk gelegen ambachtenzone gebufferd worden en verhoogt de capaciteit om wateroverlast in te dijken.

Het park werd verrijkt met een vogelobservatietoren, speelzone met fitnesstoestellen, volkstuinen (op termijn), een mountainbike- parcours, wandel- en fietspaden. De combinatie met recreatie en wilde fauna en flora geven een extra meerwaarde aan het gebied, en geeft de mogelijkheid om via natuurorganisaties educatieve activiteiten te organiseren. Aan de landbouw is eveneens gedacht om in tijden van grote droogte te voorzien in een tappunt voor het afnemen van water uit het bekken.

Sint-Niklaas was tweede laureaat met het Menapiërspark in Nieuwkerken-Waas. En het Wast-Vlaamse Ichtegem eindigde als derde met het landschapspark de Stationsput.

Themagroen

Eerste laureaat is het project ‘Genk in Bloei’, een participatie- en sensibiliseringsactie waarbij de stad zich samen met vrijwilligers en inwoners inzet om extra kleur in het straatbeeld te brengen. Genk in Bloei bestaat al sinds 1985, maar evolueert mee met de tijd en noden van vandaag. Genk in Bloei omvat onder andere een bebloemingsactie: een wedstrijd waarbij burgers met hun tuinen kunnen scoren met veel groen en weinig verharding, goed beheer, veel variatie, originaliteit en heel veel bloemen. Alle laureaten van de Bebloemingsactie worden uitgenodigd op het Genk in Bloei feest waar de mooiste creaties gepresenteerd worden. Verder is er onder andere een scholenactie, een bloembollenactie, moederdagactie, maand van het park, enzovoort.

De tweede prijs was voor het project Bloemzaadwinningsperceel in het West-Vlaamse Wingene, de derde plaats voor het Plantenlaboratorium op de Stadsbegraafplaats van Leuven.

Bekijk hier alle gelauwerde projecten.

GEMEENTE IN BLOEI

Met dit wedstrijdonderdeel promoten VLAM en de VVOG de openbare, bloemenrijke beplantingen in het straatbeeld. Het gaat hierbij niet alleen over bebloeming met eenjarigen, maar ook over bloemrijke aanplantingen met vaste planten, bloeiende heesters, bloemenweides, bloembollen, …

Al sinds 2004 reikt de VVOG op de finaledag van de Openbaargroen- Awards een aankondigingsbord uit aan elk deelnemend gemeentebestuur, waarop hun score te lezen is. Daarmee kunnen ze hun score kenbaar maken aan de bewoners en bezoekers van hun gemeente.

Wat opvalt is dat de traditionele toepassing van éénjarigen, bijvoorbeeld in hanging baskets of bloementorens, een populaire keuze blijft. Deze kleurrijke blikvangers worden al sinds jaren op strategische locaties geplaatst (aan het gemeentehuis, in winkelstraten, ...) en worden steeds positief onthaald door de gebruikers van de openbare ruimte.

Maar ook de meer duurzame meerjarige beplantingen worden nog steeds gebruikt. Ze winnen zelfs aan populariteit, onder andere omdat ze meer klimaatbestendig zijn en dus minder water nodig hebben. Ze bieden vaak ook meer voordelen voor de biodiversiteit, zeker wanneer men bijenvriendelijke planten toepast. Sommige openbare besturen maken ruimte voor deze plantvakken door grote stukken straatstenen te ontharden en aan te planten.

Bekijk hier alle gelauwerde gemeenten

Beringen en Liedekerke zijn bijenvriendelijkste gemeenten

De gemeenten Beringen en Liedekerke mogen een jaar lang de titel van ‘bijenvriendelijkste gemeente’ dragen. Met deze wedstrijd voert het Departement Omgeving samen met de VVOG promotie voor meer bijenvriendelijke gemeenten en de jaarlijkse actie ‘De Week van de Bij’.

Voor dit wedstrijdthema schreven 82 lokale besturen zich in. Ze ondernamen acties met planten, beheer, bijeninstallaties, sensibilisatie of met een bijenwerkgroep. Veel steden en gemeenten gaan jaar op jaar verder met hun bijenaanpak. Niet minder dan 31 gemeentes ontvingen 1 bijensymbool, 29 gemeentes kregen 2 bijensymbolen en 18 gemeentes behaalden 3 bijensymbolen. In 2023 zal een schaal van 1 tot 5 bijensymbolen gebruikt worden.

Beringen en Liedekerke werden uitgeroepen tot de twee Bijenvriendelijkste gemeentes van Vlaanderen in 2022, resp. in de categorie middelgrote en grote gemeentes.