De helft van het autochtone boom- en struiksoorten is zeldzaam en bedreigd in hun voortbestaan. Ze zijn nog te vinden in oude houtwallen en beekoevers of oude bosranden. Deze oude landschapselementen staan echter onder druk, en zo verdwijnen de laatste wilde populaties ‘oerbomen’ – en struiken samen met het oude cultuurlandschap. Ook in natuurgebieden is extra zorg nodig voor beheer en behoud van deze bomen en struiken. Dat blijkt uit het Nederlandse plan ‘Behoud groen erfgoed’.
LandschappenNL, Landschapsbeheer Flevoland en Ecologisch Adviesbureau Maes hebben in opdracht van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed het plan ‘Behoud Groen Erfgoed’ gemaakt. Hierin staan adviezen hoe beleidsmakers, natuurbeheerders, waterschappen en boeren allemaal een bijdrage kunnen leveren om bedreigde wilde bomen en struiken te behouden en te beschermen.
In Nederland zijn de laatste populaties van wilde bomen en struiken niet goed beschermd. Ze verdwijnen en dit wordt nauwelijks opgemerkt. Het aandeel van de wilde bomen en struiken op het totaal van het bosareaal en de landschapselementen die uit bomen en struiken bestaan, is naar schatting minder dan 3%. Dit heeft grote gevolgen voor de biodiversiteit en de klimaatbestendigheid van onze bossen.
Een boom staat niet op zichzelf, maar maakt deel uit van een voedselweb met insecten, vogels, schimmels, paddenstoelen en nog veel meer soorten. Bij autochtone, wilde bomen is dit voedselweb in duizenden jaren ontwikkeld. Hierdoor herbergen deze ‘oerbomen’ een grote en oorspronkelijke biodiversiteit. Ook is de genetische variatie in deze bomen groter, waardoor zij beter bestand zijn tegen klimaatverandering dan regulier plantgoed dat juist genetisch homogeen is. Om te bepalen of een boom inderdaad tot de wilde populatie met deze subtiele, ecologische relaties behoort is een deskundig oog nodig. Het verdwijnen van de wilde bomen en struiken zou onze (bos)ecosystemen ernstig verarmen.
Het is goed mogelijk om deze waardevolle bomen en struiken te beschermen. In het adviesplan staan veel concrete maatregelen, waarmee beheerders, gemeenten, waterschappen, boeren en beleidsmakers kunnen helpen om dit belangrijke natuurlijke én cultuurhistorische erfgoed te behouden.
