Het Departement Omgeving organiseert sinds 2017 beleidsverkenningen ter voorbereiding van het omgevingsbeleid. Samen met experten en potentiële eindgebruikers gaat men hierbij op zoek naar pistes om het beleid te verbeteren. Recent werden twee beleidsverkenningen gepubliceerd die willen bijdragen tot een performanter bomenbeleid dat de waarde van grote bomen in al zijn facetten erkent en een omgeving garandeert waarin grote bomen hun volgroeid eindbeeld kunnen bereiken als centrale componenten van groenblauwe infrastructuur in de bebouwde ruimte.
Het eerste rapport bespreekt hoe bomen, als ecosysteemeenheden van groene infrastructuur in de bebouwde omgeving, een optimale dienstverlening aan de samenleving kunnen bieden en zo een maatschappelijk succes worden. Het rapport, dat werd voorbereid door een werkgroep van 21 experten, bespreekt de ecosysteembenadering, de ecosysteemdiensten van bomen en hun maatschappelijke voordelen, en de relatie van bomen tot andere groenelementen in bebouwd gebied. Het tweede deel van het rapport focust op strategieën die van de boom als ecosysteemeenheid in de bebouwde omgeving een succes kunnen maken, en die zowel gericht zijn op het behoud van grote bomen als op het plannen, aanplanten en beheren van bomen die tot aan hun natuurlijke levenseinde kunnen worden behouden. Het rapport doet 9 strategische aanbevelingen. Het doel is dubbel: enerzijds moeten bestaande grote bomen maximaal behouden blijven, anderzijds moeten meer bomen de kans krijgen om uit te groeien tot grote, volwassen en gezonde exemplaren voor de volgende generaties.
Het tweede rapport gaat na wat de mogelijkheden zijn met volgroeide bomen als structurerende, vierdimensionale elementen in een fijnmazig groen-blauw netwerk in de bebouwde omgeving. Concreet wil de beleidsverkenning een strategie aanreiken voor een fijnmazig groenblauw netwerk waarin grote bomen als structuurelementen adequaat geïntegreerd zijn, met zowel aandacht voor bestaande en oude bomen als voor de aanplant van nieuwe bomen die kunnen uitgroeien tot grote, oude bomen. Grote bomen zijn namelijk basiscomponenten voor de ontwikkeling van groenblauwe netwerken. Helaas staan ze sterk onder druk in de bebouwde omgeving. Deze druk dreigt door verstedelijking en verdichting nog verder toe te nemen. Om grote en oude bomen beter in te zetten als structurerend element in groen-blauwe netwerken in de bebouwde omgeving bevat het rapport 10 strategische aanbevelingen. Het doel is om in het omgevingsbeleid meer plaats en erkenning voor de ruimtelijke kwaliteiten van (grote) bomen te scheppen.
