Brussel / Een groene kanaalzone op kindermaat

Filter Café Filtré Het burgerinitiatief Filter Café Filtré heeft een plan voor de vergroening van de Brusselse kanaalzone overgemaakt aan enkele Brusselse politici en bouwmeester Kristiaan Borret tijdens een protestactie. Het plan werd opgemaakt in samenwerking met Architecture Workroom Brussels en tal van architect-activisten. Het omvat zeven realistische droombeelden voor de kanaalzone Sainctelette-Ninoofsepoort.

Een rapport van Greenpeace over de luchtkwaliteit in de scholen leidde begin vorig jaar tot protestacties van ouders aan de schoolpoort, eerst in Brussel en al snel in heel het land. Filter Café Filtré was geboren. Omdat de strijd volgens de ouders nog niet gestreden is - en in de aanloop naar de verkiezingen - komen de ouders nu met een plan op de proppen onder de noemer ‘Lucht voor scholen’. Het plan bevat een ruim pallet aan concrete concepten, typologieën en strategieën om de stad op kindmaat te ontwerpen. Het plan is ontwikkeld in samenwerking met Architecture Workroom Brussels (AWB), architect-activisten, geëngageerde ouders, leerkrachten, buurtbewoners en andere stakeholders. In het kader van de eerste Staten-Generaal voor de Brusselse Luchtkwaliteit werd de kanaalzone tussen Sainctelette en de Ninoofsepoort onder de loep genomen. Deze zone werd gekozen omdat de luchtkwaliteit er erg slecht is, er heel wat scholen aan grenzen en de sociaal-economische moeilijkheden er het grootst zijn.

Zeven realistische droombeelden

Voor de ouders komt het er in de eerste plaats op aan om het aantal auto’s in de stad te doen afnemen. De vrijgekomen ruimte kan dienen voor andere vormen van mobiliteit en voor verblijfs- en speelruimtes. Filter Café Filtré en Architecture Workroom Brussels ontwikkelden zeven ‘realistische dromen’: van quick-wins op korte termijn tot een structurele transitie op langere termijn:

De autoweg langs de Koolmijnenkaai/Henegouwenkaai moet voortaan prioriteit geven aan fietsers als ‘fietsstraat’ of ingericht worden als een woonerf. De waaier aan verkeersmodi naast elkaar op een breedte van slechts 2,2 meter is vandaag ronduit gevaarlijk volgens de initiatiefnemers.
Parkeren in de stad gebeurt enkel nog aan de rand of in gestapelde parkeergebouwen; parkeren verdwijnt uit het straatbeeld.
Waar de tram afslaat van de Negende Linielaan naar de Diksmuidelaan blijft een hele strook kade tot nog toe onbenut. Die biedt een zee aan mogelijkheden voor spelende kinderen (en volwassenen).
De bestaande brug aan het Klein Kasteeltje levert geen onmisbare mobiliteitsdienst en wordt herbestemd. De twee vakken autoweg maken plaats voor een sportveld of een marktplein. Zo maken we een plek waar niet de doorstroming centraal staat, maar waar je kan verblijven, een ontmoetingsplek van Molenbeek en van Brussel.
Naast het kanaal ligt de Zenne ingekapseld. Binnen de huidige beweging om op verschillende plaatsen de stad de rivier open te leggen, zou het logisch zijn om dat ook langs het kanaal te doen. En, nu de auto steeds meer uit de publieke ruimte verdwijnt kan de Zenne op een aantal plekken misschien zichtbaar (of zelfs zwembaar) gemaakt worden.
Wanneer niet langer de vijfhoek maar in plaats daarvan de metrolijn de ring rond Brussel vormt, zal het autoverkeer op de as Sainctelette–Ninoofsepoort sterk (moeten/kunnen) afnemen. Die mental shift zal gepaard gaan met een spatial shift: Aan iedere zijde van het kanaal zal je nog maar één autorijlaan hebben, die je aan aangepast tempo deelt met fietsers. De tram wordt een echte stadstram die rekening houdt met overstekende voetgangers en spelende kinderen (een snelle verbinding heb je immers via de ondergrondse metro).
Ten slotte wordt de volgende grote investering langs het kanaal gekoppeld aan een versterking van de relatie tussen de publieke ruimte en het water. Moeten we de kade op sommige plaatsen in zijn geheel verlagen, afhellend inrichten of juist het waterniveau naar omhoog brengen? Dat zijn vragen aan studiebureaus die rekening houden met de boven- en ondergrondse infrastructuur, de bufferfunctie van het kanaal en het kostenplaatje van zo’n ingrepen.

Concreet roept Filter Café Filtré de burgemeesters van respectievelijk 1000 Brussel en 1080 Molenbeek en de Brussels Minister van Mobiliteit en Openbare Werken op om de geformuleerde quick-wins tijdens de volgende zomervakantie al uit te voeren in de vorm van tijdelijke tests. Op die manier kunnen bewoners en passanten de plannen al doende bijsturen.

Bron: architectura.be