De renovatie van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen zit in de laatste fase. Deze week zijn ook de werken gestart voor de heraanleg van de museumtuin. Er wordt daarbij gekozen voor een groene ruimte met plaats voor kunstbeleving en zachte recreatie. De tuin wordt symbolisch de eerste museumzaal. Er zullen ook sculpturen uit de eigen collectie getoond worden. Net als het gebouw waarin diverse klassieke stijlkenmerken te herkennen zijn, werd de tuin ontworpen als een formele tuin die in zijn vormgeving verwijst naar de classicistische en formele Franse tuinen.
Het oorspronkelijke ontwerp voorzag een formele museumtuin, naar het voorbeeld van classicistische en Franse tuinen. De strakke, geometrische tuinstijl versterkte de monumentale architectuur van het museum. De verstedelijking in de 20ste eeuw legde een grote druk op de publieke ruimte in Antwerpen en de tuin takelde af. Vandaag zijn er slechts weinig elementen overgebleven van het oorspronkelijke ontwerp. Naast de historische afsluiting resten enkel nog een aantal originele bomen. Ook de kenmerkende niveauverschillen werden aangepast.
De nieuwe tuin
Een zuivere reconstructie van het historische plan is echter niet aangewezen. Hoewel de museumtuinfunctie nog steeds aanwezig blijft, is de ervaring van architectuur, kunst en publieke ruimte sterk geëvolueerd. Het Architectenbureau TeamvanMeer!, dat de ontwerpwedstrijd won, wil de onderliggende historische structuur opnieuw herkenbaar maken, vertaald naar een hedendaagse vormgeving, waardoor de museumtuin een nieuwe rol kan opnemen als groene oase voor de buurt met ruimte voor zachte recreatie. Bovendien biedt een aangepaste vormgeving ook meer mogelijkheden om de diverse randvoorwaarden met betrekking tot de beveiliging, de toegankelijkheid en het onderhoud van de tuin beter te integreren.
Naast de restauratie en het behoud van de resterende originele elementen, wordt gezocht naar een opnieuw aanknoping bij het historische concept van de tuin en zuidwijk, zodat de tuin zowel ruimtelijk als functioneel opnieuw aansluiting vindt bij het gebouw en de wijk. Het historische hekwerk wordt hersteld en de nog originele olmen rondom het terrein krijgen versterking van 36 nieuwe olmen. Een brede haag maakt de begrenzing van de tuin compleet. Zeventien amelanchiers zullen de plaats innemen van de bestaande tien kerselaars. Deze staan volgens de veiligheidsvoorschriften van de brandweer te dicht bij het museumgebouw en hebben een beperkte toekomstverwachting. De meeste kastanjes kampen met de kastanjebloedziekte en zijn niet meer levensvatbaar. Hier zullen 28 bloesembomen de kastanjes vervangen.
De tuin kan zo een rol opnemen als tentoonstellingsruimte en kleinschalige en intieme belevingsruimte voor de buurt. Er is aandacht voor de oorspronkelijke geometrische assenstructuur, die wordt aangevuld met speelsere vormen en een gevarieerd groengebruik en reliëf.
De nieuwe parterres
In oorsprong was de tuin opgebouwd uit geometrische parterres, met strak gesnoeide hagen en minutieus gemaaide gazons. Representatief groen dat punctueel werd onderhouden en waarbij weinig tot geen ruimte was voor andere vormen van recreatie naast het flaneren over de paden en het kijken naar de kunstwerken.
De vormgeving van de nieuwe parterres vertrekt eveneens van een geometrische assenstructuur. Hierbij worden evenwel enkel de hoofdpaden verhard. Deze hoofdpaden definiëren een aantal velden die elk een eigen invulling en sfeer krijgen. Voor de invulling van de velden wordt gebruik gemaakt van speelsere vormen om een centrale, groene open ruimte te creëren. Hierbij worden groenelementen toegepast die verwijzen naar de historische aanleg, maar op een manier die een flexibel gebruik van de ruimte toelaten en bovendien rekening houden met een duurzaam en beheersbaar onderhoud. De hagen mogen wat vrijer groeien, bolgewassen en een bloementuin zorgen voor een toets schoonheid. Door de verschillende velden te variëren in zowel vormgeving, groengebruik als reliëf, wordt een gevarieerde en boeiende tuin gecreëerd, waarin groene ‘kamers’ met elk een eigen sfeer en karakter op wisselende wijze ingevuld kunnen worden als museumtuin of buurttuin.
Tentoonstellingszaal
Als eerste tentoonstellingszaal, toont het museum in de tuin sculpturen uit de collectie. Waar de wandelpaden elkaar kruisen, plaatst Team van Meer! hedendaagse sokkels om de kunstwerken te etaleren. ‘Willem van Oranje’, een geschenk van kunstenaar Jean-Paul Laenen blijft op zijn vertrouwde plek staan.
De archeologische resten van de Citadel van Alva blijven in situ bewaard. Team van Meer! legt geen nieuwe bomen of harde funderingen aan waar de restanten liggen. Zo blijft het mogelijk om ze in de toekomst wel bloot te leggen.
Nieuwe gevelverlichting creëert een illusie van ‘maanlicht’, een zachte en egale verlichting van het gebouw. Bij evenementen kan de verlichting een niveau sterker schijnen. De tuinsculpturen worden apart uitgelicht. Zo kan je ze ook in het donker bewonderen.
Aan de achtergevel van het museum komt een afgesloten ‘beveiligde zone’ met nieuwe inritten om de logistieke werking van het museum mogelijk te maken. Een omheining zal deze zone van het publiek afbakenen. De inritten zijn ook noodzakelijk voor de hulpdiensten.
De werken zijn gestart op 15 maart en zullen meer dan een jaar duren. De werken worden uitgevoerd door aannemer Herstens Wegenwerken en Maes Industriële Verlichting.
Gerelateerde artikels
