Neerpede, tussen stad en platteland

Deze ruimte, gelegen in het westelijke deel van de gemeente Anderlecht, bleef gevrijwaard van de stedelijke verdichting. Ze omvat idyllische landschappen, de laatste overblijfselen van het Pajottenland in het Brussels Gewest, die mogelijkheden bieden om unieke ontspanningszones te ontwikkelen in de onmiddellijke nabijheid van het dichte stadsweefsel van Brussel waar het gebrek aan groen voelbaar is. Het is ook een van de laatste landbouwzones in Brussel en een natuurrijk gebied met een belangrijke ecologische rol.

Intergewestelijk Richtplan

Om de bescherming van de kwaliteiten van deze unieke ruimte te combineren met een harmonieuze ontwikkeling van de verschillende aanwezige activiteiten, hebben het Brussels en het Vlaams Gewest in 2014 een totaalvisie voor het gebied van Neerpede in Anderlecht en de aangrenzende gemeenten van het Pajottenland voorgesteld. Het door Leefmilieu Brussel en de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) opgesteld Intergewestelijk Richtplan Neerpede - Vlezenbeek - Sint-Anna-Pede, beoogt een sterke synergie tussen de verschillende functies van de zone: landschappelijk, agrarisch, ecologisch en recreatief. In het Richtplan werden vijf prioritaire doelstellingen voor Neerpede geformuleerd:

• de versterking van de grote landschapsstructuren;
• de ontwikkeling van het Groen-Blauwe netwerk als belangrijkste ecologische structuur;
• de creatie van opportuniteiten voor land- en tuinbouw;
• de ontsluiting van de zone;
• het bepalen van de interventie- en beheerinstrumenten.

Operationeel Plan voor Neerpede

Na het Intergewestelijk Richtplan startte Leefmilieu Brussel een grote studie, het Operationeel Plan voor Neerpede (OPN), die afgerond werd in 2020. Het bestrijkt een gebied van 400 hectare en bepaalt strategische doelstellingen die aansluiten bij de ambities van andere gewestelijke programma's en acties (Good Food- en Good Move-strategieën, het Quiet Brussels Plan, het Waterbeheerplan, het Natuurplan, het beleid rond het Groene en Blauwe netwerk). Deze werden vervolgens vertaald in concrete acties die in de komende jaren moeten worden uitgevoerd rond de drie centrale thema’s: natuur, recreatie en landbouw. De projecten hebben vaak een transversale dimensie en zullen waarschijnlijk op verschillende fronten gunstige effecten hebben, waardoor een positieve spiraal ontstaat: de transitie van de landbouwproductiemethoden zal bijvoorbeeld een impact hebben op de biodiversiteit en de aantrekkelijkheid van het landschap, een recreatie-gerelateerde ontwikkeling kan gepaard gaan met het planten van bomen of het herstellen van de natuurlijke oevers van een waterloop …

Het Operationeel Plan voor Neerpede bestaat uit 7 hoofdstukken:

1. Diagnose. Inventarisatie van de landschapselementen en pistes om Neerpede aantrekkelijker te maken.
2. Bewaking en duurzame bescherming van Neerpede. Inventaris van de regelgevings-, beleids- of stimuleringsinstrumenten. 
3. Vallei van de Broekbeek. Voorontwerp van opwaardering van dit groengebied langs de gewestelijke Groene Wandeling.  
4. Park van Neerpede. Voorontwerp voor deze belangrijke overgangszone tussen stad en platteland. Herwaardering van de groene en blauwe ruimten en ontwikkeling van een gewestelijke recreatiepool.
5. Olympische Dreef. Voorontwerp voor de heraanleg van deze as die het Park van Neerpede doorkruist, met speciale aandacht voor de actieve modi.
6. Neerpede natuur. Uit te voeren projecten en acties in het meest landelijke deel van Neerpede. 
7. Landschapscharter. Typologie van de wegen, ruimten, rivieroevers, landschappen enz. Aanbevelingen voor de inrichting ervan.

Om dit document voor zoveel mogelijk mensen toegankelijk te maken, wordt het Operationeel Plan voor Neerpede in een brochure en in een video bevattelijk voorgesteld.

Het toekomstig Park van Neerpede

Door de combinatie van reeds bestaande infrastructuur en de nog beschikbare ruimte, gelegen in de nabijheid van dichtbevolkte wijken met een gebrek aan grote groene ruimten, leent Neerpede zich uitstekend voor de creatie van een gewestelijke recreatiepool.

Momenteel missen de verschillende stadsparken (Vijverspark, Vivès-park en Pedepark) landschappelijke en functionele samenhang. Beter geïntegreerd en met elkaar verbonden zullen ze het toekomstig ‘Park van Neerpede’ vormen, dat de stad en het platteland met elkaar zal verbinden en tegelijk het barrière-effect van de aanwezigheid van de Ring zal wegnemen.  

Het Park van Neerpede streeft ernaar een ambitieus recreatieaanbod te ontwikkelen (speeltuinen, sportactiviteiten, avonturenterreinen, waterrecreatie ...) met behoud en versterking van de kwaliteiten van het landschap en de natuurwaarden en met bijzondere aandacht voor het waterbeheer. Het ontwikkelings- en inrichtingsproject van het Park van Neerpede wordt momenteel bestudeerd, maar we kunnen reeds enkele voorbeelden van beoogde inrichtingen vermelden: 

• Pooliscool, de eerste zwemvijver van Brussel. De geplande zwemzone zou 4.000 tot 6.000 m² groot zijn, d.w.z. het equivalent van 3 tot 5 olympische zwembaden. Het water zou op natuurlijke wijze worden gezuiverd, door planten. Dankzij dit unieke project zouden de Brusselaars weer - net als vroeger - kunnen zwemmen in een natuurlijke omgeving. Een belangrijke troef voor gezonder leven en ontspannen in het westen van Brussel;  
• een spel- en avonturenparcours op de heuvel. De top van deze heuvel biedt een panoramisch uitzicht over Brussel en het Pajottenland, een nog onontgonnen toeristische troef. De ontwikkeling van toeristische en recreatieve activiteiten zal in harmonie gebeuren met de natuurwaarden van de heuvel;
• een reuzenglijbaan, een overdekte skatebaan onder de Ring, een waterpartij voor telegeleide miniatuurbootjes, een klimparcours... Deze faciliteiten zullen moeten worden gepland na een technische studie en een testfase, waarbij de toekomstige gebruikers bij de reflectie worden betrokken.