Vakjury Entente Florale Europe op bezoek in Diksmuide

De internationale vereniging Association Européenne pour le Fleurissement et le Paysage (AEFP) organiseert sinds 1975 jaarlijks een wedstrijd onder Europese steden en dorpen, gekend onder de naam Entente Florale Europe. Met deze milieucompetitie wenst men het gebruik van groen in onze steden te stimuleren en te evalueren. Planten en bloemen, groen, milieu en natuur in het algemeen, zijn belangrijk voor onze levenskwaliteit. Deze doelstelling is actueel en sluit naadloos aan bij de hedendaagse bezorgdheid voor meer open ruimte, groen en natuur in onze dichtgroeiende en overbevolkte steden. De jury in Diksmuide bestond uit 6 groenexperten: landschapsarchitecten, urbanisten, toerismeconsultants en tuinbouwingenieurs. De jury was afkomstig uit Oostenrijk, Hongarije, België, Ierland en Tsjechië en Duitsland.

Verleden en toekomst

Tijdens de algemene presentatie werd een historisch beeld en een toekomstvisie geschetst van de ruimtelijke structuur van Diksmuide. Deze stad is een samenbundeling van 15 deelgemeenten en telt momenteel een 17.000 inwoners, verspreid over een 15.500 ha. Diksmuide is gelegen in de West-Vlaamse polders en kende een bewogen oorlogsverleden. Heden is de stad volledig herrezen uit het oorlogspuin. We zien een moderne stad met respect voor het erfgoed. De grote Markt en het centrum tonen een harmonieus bouwkundig ensemble waar oude en nieuwe architectuur geïntegreerd zijn. Een geslaagd voorbeeld van integratie is het woonproject Noordvesten Beerstblote, gelegen naast het begijnhof. Daar zien we een hedendaagse architectuur in combinatie met de historische vormgeving van het pleinbegijnhof met een directe link met het open polderlandschap. De open ruimten rond de gebouwen zijn openbaar, doch autovrij of autoluw.  

Het publiek domein in het centrum van Diksmuide werd de laatste decennia volledig heraangelegd in duurzame natuurlijke materialen. Dit zien we overduidelijk op het vernieuwde marktplein. Het vergulde monument van ’t Manneke uit de Mane kreeg er een ereplaats. Ook de stadshaven aan de IJzer, Portus Dixmuda, werd de laatste decennia uitgewerkt tot een aantrekkelijke verblijfplaats. Het is de ideale vertrekbasis voor pleziervaarten op de IJzer met een directe verbinding met de Noordzee via Nieuwpoort en een link met het binnenland van de Westhoek.

Bij de stadsrenovaties werd bestaand groen gerespecteerd en nieuw groen vakkundig geïnjecteerd. Daarbij is er aandacht voor ontharding, zoals de vaste plantenborders aan het postgebouw.

De laatste decennia is het centrum van de stad uitgegroeid met een aantal nieuwe woonwijken. Deze tonen een verzorgde aanleg en beheer met aandacht voor hedendaagse groenelementen. Groenstructuren en groenverbindingen tussen wijken en straten werden uitgewerkt en zorgen voor een snelle relatie met het omringende polderlandschap.

Diksmuide beschikt niet over veel grote stadsparken, maar heeft heden zeker oog voor de ontwikkeling van haar groenstructuur. Het zogenaamde Stadspark is gelegen op een deel van de oude stadsvestingen en is makkelijk bereikbaar vanuit het centrum. Het is een aangenaam natuurgebied dat ook ingezet wordt voor natuureducatie. Via dit stadspark en de vernieuwde groene doorsteek langs het station is een verbinding gerealiseerd met een ander gedeelte van de oude vestingen: het Vestingspark. Op dit deel van de oude veste is een plukboomgaard in ontwikkeling.

De stad zet ook actief in op samenwerking en inspraak vanwege de bevolking bij de realisatie van hun visie. Via het Burgemeestersconvenant wordt gewerkt aan een aantal concrete klimaatdoelen en -acties zoals: een klimaatplan, een waterplan, het planten van 16.000 bomen, realisatie en uitbreiding van de natuurgebieden, energieprojecten, oplaadpunten, wateropvang, daling van de CO2 uitstoot, zonnepanelen op openbare gebouwen, uitbouw recyclagepark, e.d. Ook erosiebestrijding in de landbouwgebieden krijgt er volle aandacht. De stad toont zich ook verdienstelijk als bijenvriendelijke gemeente.

Diksmuidse polderlandschap

Uniek in Diksmuide is het open polderlandschap. Daar situeren zich de 14 kleine landelijke woonkernen van de stad. De rivier de IJzer snijdt de stad doormidden, van zuid naar noord. Het nattere zuiden, met waterrijke domeinen zoals de Blankaart, staat in contrast met het drogere noorden met zijn akkers en vele weilanden. Deze historische weilanden worden met veel respect beheerd, via een samenwerkingsverband met de landbouwers, Regionaal Landschap Westhoek en Natuurpunt. De 370 km bonte bermen doorheen het agrarisch landschap vertegenwoordigen een gebiedsdekkend netwerk van 60 ha natuurlijke vegetatie langs de landelijke wegen. Waar mogelijk zien we ook straatbomen, bloemenweide en randen voor akkervogelpopulaties die het landschap met zijn flora en fauna een bijkomend karakter geven. De landelijke wegen zijn een uniek aanbod voor fietsers en wandelaars. Ook kusttoeristen genieten volop van deze aangeboden infrastructuur.

Waar we ons ook bevinden in het Diksmuidse buitengebied, overal zien we de landmark van de imposante IJzertoren. In de directe omgeving van deze historische plek langs de IJzer werd een terrein van ongeveer 30 ha ingericht als provinciaal domein: de IJzerboomgaard. Op een oude hoeve werd daar een project ontwikkeld voor sociale tewerkstelling: ’t Land van Vlierbos. We zien in die natuurzone ook een publieke pluktuin, een moestuin, een boomgaard met inheems fruit, natuurlijke speelzones met water en klimelementen, picknickruimtes, cafetaria, wandel- en fietszones. Het geheel vormt een aantrekkelijk en hedendaags aanbod met zin voor natuurlijke materialen, passende vormgeving en uitwerking.  

Typisch voor de streek zijn ook de oorlogsbegraafplaatsen. Deze zijn uitgestrooid over de polders. We herkennen de typische architectuur van deze funeraire oorlogsruimten. Een klassiek voorbeeld is de Duitse begraafplaats uit Wereldoorlog I in de deelgemeente Vladslo met de beeldengroep Treurende ouderpaar van kunstenares Käthe Kollwitz.  

Het Diksmuidse polderlandschap is een paradijs voor weide- en watervogels. Dit kon de jury o.a. ervaren op de vijvers van de Blankaart en van de oude Viconia kleiputten.

Natuurgebied de Blankaart

Een apart gebied is het natuurcentrum de Blankaart in de poldergemeente Woumen. Dit provinciaal domein is beschermd als Natura 2000-natuurgebied en omvat een 400 ha met boszones en meerdere natuurlijke vijvers en wateringen gelegen in het overstromingsgebied van de IJzer. Daarnaast is er ook een drinkwatercentrum aanwezig dat de regio van zoet water voorziet. Water is een belangrijk element en staat momenteel onder druk. We zien dan ook in de Blankaartvijvers dat het water een opvallend laag peil vertoont voor de tijd van het jaar. Ook in de polders is watervoorziening momenteel een issue.

Het domein Blankaart omvat ook een kasteel met bezoekerscentrum met hedendaagse educatieve accommodatie. Het beheer van het domein is in handen van Natuurpunt.

Heel wat scholen in Diksmuide of uit de Westhoek maken gebruik van het educatief aanbod.

Prijsuitreiking Entente Florale Europe 2022
 

De jury van Entente Florale Europe kon duidelijk ervaren dat Diksmuide een stad is met ambitie en inzet voor milieu, natuur en groen. De deelname van de stad aan de Europese competitie was dan ook een terechte keuze. Bij het jurybezoek was de professionele aanpak van het historisch stadcentrum opvallend in combinatie met een sterk natuur gerelateerd beheer van het buitengebied.

Iedereen hoopt op een passende erkenning tijdens de prijsuitreiking door AEFP op 24.09.2022 in de Hongaarse badplaats Balatonfüred.

Tekst en foto’s: Dirk Tillo Vandromme, Board member Belgium EFE