Verharding in Vlaanderen lijkt (even?) te stabiliseren

In de jaren daarvoor steeg de verharding bijna onafgebroken. De cijfers van 2023 en 2024 zullen moeten uitwijzen of dit een voorbode is van de noodzakelijke trendbreuk, of veeleer een gevolg van de coronaperiode. Teveel verharding is een probleem omdat dit de bodem afdekt, wat het risico op overstromingen en droogteproblemen verhoogt. 

Minister van Omgeving Jo Brouns: “Het is een positief signaal dat de cijfers voor verharding lijken te stabiliseren. Overal waar ik kom, merk ik dat de Vlamingen steeds bewuster zijn van de ruimte die we aan het water moeten geven en dat onze oude cultuur van water zo snel mogelijk afvoeren, langzaam maar zeker aan het keren is. Vanuit het beleid werken we verder aan sensibilisering via acties als het Vlaams Kampioenschap Tegelwippen, maar we moeten ook kijken naar de quick wins zoals het ontharden van trage wegen of parkeerplaatsen.”

In 2022 was 15,3 procent van de oppervlakte in Vlaanderen verhard. Onder ‘verharding’ verstaan we dat de bodem is afgedekt door bijvoorbeeld asfalt, tegels, beton of kunstgras. Dat komt overeen met 208.430 hectare of 310 m² per Vlaming. Het verharden nam sinds 2013 sterk toe. In negen jaar kwam er 15.860 ha verharde oppervlakte bij, of zowat 4,8 ha per dag. Maar in de laatste twee jaar van de in kaart gebracht periode zien we een stabilisatie. Er werd tussen 2020 en 2022 in totaal netto 650 ha verhard. Het totale percentage blijft daardoor stabiel op 15,3 procent. De stabilisering doet zich zowel voor binnen het bestaande ruimtebeslag (de ruimte die al wordt ingenomen voor menselijk gebruik), als in de gebieden met bestemming open ruimte.  

Het is echter nog te vroeg om te concluderen dat met deze stabilisatie een trendbreuk is ingezet. Mogelijk is ze een gevolg van het feit dat tijdens de coronaperiode veel bouwwerkzaamheden noodgedwongen stil lagen. De cijfers van 2023 en 2024 zullen meer duidelijkheid moeten brengen.

Veel onthardingsmogelijkheden

Vlaanderen blijft wel een van de meest verharde regio’s van Europa. Het is dus niet alleen nodig om bijkomende verharding zoveel mogelijk te vermijden, ook om actief te ontharden. Dankzij het vervangen van verharding door groen kan de bodem opnieuw ademen en water opnieuw in de grond sijpelen, wat belangrijk is om wateroverlast en droogte te voorkomen. De vele recente overstromingen maken de urgentie nog duidelijker. Minder verharding zorgt bovendien voor verkoeling in de zomer, stimuleert de biodiversiteit en maakt de leefomgeving aangenamer. Er zijn ook nog heel wat onthardingsmogelijkheden in Vlaanderen: 

• 27% van de tuinoppervlakte in Vlaanderen is verhard. Iedereen kan dus een handje helpen. 
• 40 000 ha aan industrie- en bedrijventerreinen hebben nog onthardingspotentieel zonder dat de werking van de site verstoord moet worden.
• Voor de vergroening van (semi)publieke ruimtes zoals pleinen, markten, campussen en schoolomgevingen is vaak voldoende draagvlak.
• Bijna 20 000 km aan verharde Vlaamse wegen kunnen onthard worden.
• In openruimtebestemmingen liggen vaak nog verouderde zonevreemde constructies die op deze ongeschikte locaties beter verwijderd kunnen worden. 
• Parkeerterreinen nemen 0,8% van de oppervlakte van Vlaanderen in.  Deze kunnen bijvoorbeeld vergroend of half onthard worden of minder ruimte innemen door ze ondergronds of verticaal aan te leggen.

VK Tegelwippen

Om iedereen bewust te maken van het belang van ontharden organiseert het Departement Omgeving al twee jaar op rij het Vlaamse Kampioenschap Tegelwippen, een sensibiliseringscampagne waarbij steden en gemeenten het tegen mekaar opnemen om zoveel mogelijk te ontharden. De resultaten van de editie 2024 worden bekend gemaakt op 8 november.  

Meer info kan je nalezen via https://indicatoren.omgeving.vlaanderen.be/indicatoren/verharding

Bron tekst: persbericht Departement Omgeving

Bron foto: illustratiebeeld © Ron McClenny / Unsplash