VVOG reikt Openbaargroen-awards 2021 uit

De wedstrijd werd 40 jaar lang georganiseerd onder de naam Groene Lente, in nauwe samenwerking met VLAM. Ook de Vlaamse Milieumaatschappij en het Departement Omgeving verlenen sinds enkele jaren hun medewerking aan de Openbaargroen-awards.

Gemeenten kunnen deelnemen met een recent groenproject (Groene Gemeente) of met een recente realisatie met bloemen op openbaar domein (Gemeente in Bloei). In samenwerking met het Departement Omgeving wordt de wedstrijd Bijenvriendelijke gemeente georganiseerd voor bijenvriendelijke acties. Jaarlijks wordt het label ‘Bijenvriendelijkste gemeente van het jaar’ uitgereikt.

Gemeenten kunnen voor elk ingediend groenproject het label ‘Waterproof’ en/of ‘Zonder is gezonder’ krijgen wanneer het project vernieuwend en inspirerend is voor andere gemeenten op vlak van het omspringen met water en/of het niet-gebruik van pesticiden. Dit wedstrijdonderdeel gebeurt in samenwerking met de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM).

Eén groenproject krijgt de Groenaannemer-award wanneer het door een professionele groenaannemer deskundig is uitgevoerd.

Eén gemeente wordt uitverkoren om volgend jaar deel te nemen aan de Europese groen- en milieuwedstrijd Entente Florale Europe. Dat zal in 2022 het West-Vlaamse Diksmuide zijn.

DE BESTE GROENREALISATIES

In het wedstrijdthema Groene gemeente werden 87 kandidaatsdossiers ingediend. Uiteindelijk weerhield de jury 49 groenrealisaties in 9 categorieën.

Begraafplaatsen

In de categorie begraafplaatsen ging de eerste prijs naar de heraanleg van de (gesloten) begraafplaats Moretus in Wilrijk (Antwerpen). De bestaande Carpinus- en Prunus-haag werd vervangen door heesterborders met voornamelijk Cornus, Viburnum, Euonymus en Ilex, waardoor de begraafplaats meer kleur en een open karakter kreeg. Tussen de oude graven werden varens en Geranium aangeplant. In de grasstroken die extensief gemaaid worden, werden een paar duizend bloembollen gezet. Het geheel voelt nu meer aan als een park. Om dat parkgevoel nog te versterken werden er ook 2 ligbanken geplaatst.  Om het geheel af te werken werden nog een 50-tal meerstammige bomen aangeplant, een aantal in de heesterborders en een aantal als solitair, zoals Hamamelis, Ilex, Mespilus en Cornus nuttallii. De begraafplaats Moretus kreeg ook het label ‘Zonder is gezonder’.

Andere laureaten waren het Urnenlandschap De Heide in Ekeren (Antwerpen), de begraafplaatsen van Willebroek, van Ordingen in Sint-Truiden en van Beveren

Groene aders

In de categorie Groene ader kaapte Sint-Niklaas de eerste prijs weg met de Winkelwandellus tussen de Grote Markt en het Stationsplein. Op het programma stond de volledige vernieuwing van het openbaar domein met veel meer ruimte voor voetgangers, de inrichting van een schoolstraat en fietsstraten, en de aanplanting van groen. De straatverharding is uitgevoerd met een combinatie van blauwe hardsteen en gebakken straatstenen op een waterdoorlatende fundering en onderfundering. Met het aanbrengen van extra beplanting in de vorm van hoog- en meerstammige bomen, heesters en vaste planten werd de kwaliteit van het openbaar domein opgetrokken. Voor de beplanting werd vooral gezocht om deze over een zo lang mogelijke periode attractief te houden, met aandacht voor voorjaarsbloembollen, zomerbloei, herfstverkleuring en wintergroene planten. Na een participatietraject met de bewoners zullen nog klimplanten en groenslingers tegen en tussen de gevels volgen. Alle beplantingen dragen eveneens bij aan de verkoeling en de vernatting van de stad want regenwater kan afstromen naar de plantvakken en daar infiltreren. Door enkele plantvakken hoger aan te leggen en te voorzien van zitelementen, maakt dit ook onderdeel uit van de beleving van het groen in de stad. Met de inplanting van de hoog- en meerstammige bomen werd een combinatie gemaakt van een functionele en kwalitatieve invulling van de ruimte. Bomen bakenen o.a. de ‘kus- en rij-zones’ aan de scholen af. Door bovengronds ruimtegebrek hebben de bomen eerder kleine boomspiegels. Dit werd gecompenseerd door ruime, ondergrondse groeiplaatsconstructies te voorzien waardoor elke boom beschikt over een groeiruimte van minimum 10 m3 bomengrond. Onder deze constructies werden infiltratiekratten voorzien die dienstdoen als waterreservoir. Door de regenwaterafvoeren van de aanpalende huizen op deze kratten aan te sluiten worden ze regelmatig van regenwater voorzien. Overtollig regenwater kan eerst infiltreren en pas nadien overlopen naar de regenwaterafvoer in de straat.

De andere laureaten in deze categorie zijn: de schoolomgeving en het Park Nieuwenhove in Nieuwenhove te Waregem en het kruispunt Driekoningenstraat- Hofstraat in Sint-Niklaas,

Omgevingsgroen

In deze categorie kaapte Wetteren met de Kerktuin de eerste prijs weg. Om een verbinding te maken tussen de Markt en de Schelde werden een aantal gebouwen dicht bij de kerk afgebroken en werden samen met de omliggende ruimte onthard en aangelegd als openbare stadstuin. Er werd gezorgd voor meer biodiversiteit door een afwisseling tussen graszones, beplanting en inheemse bomen. Alle regenwater afkomstig van de omliggende verharding en daken wordt opgevangen in de tuin en/of regenwaterputten. Hierdoor kan het regenwater tijdig in de grond infiltreren, het zorgt voor minder kans op wateroverlast en de grondwaterreserves worden weer aangevuld. Het water in de regenwaterputten wordt tijdens de droge zomermaanden hergebruikt in functie van het onderhoud van de beplanting. Door het vervangen van gebouwen, asfalt en andere verhardingen door gras, beplanting en bomen is er iets meer afkoeling in de warme periodes van het jaar. Met de aanleg kreeg het centrum een kwalitatieve groene kerktuin met grasvelden, een bloementuin en zitgelegenheid in het hart van het centrum van de stad.

De tweede prijs ging naar Beveren voor de omgevingsaanleg van het nieuwe gemeentehuis. Dat project werd ook bekroond met de Groenaannemer-award 2021. De derde laureaat in deze categorie was de omgevingsaanleg rond Sporthal De Dageraad in Harelbeke. 

Buurtpark

Antwerpen was eerste laureaat in deze categorie met buurtparkje Ridderveld in Wilrijk. Het oubollige plein met 4 grote betonnen bloembakken en veel dolomietverharding. werd omgevormd in een gebruiksplein dat ook voor kinderen aantrekkelijk is. Met respect voor de bestaande bomen werd alle verharding verwijderd en vervangen door teelaarde. In het midden van het plein werd een grote wadi gegraven en avontuurlijke heuvels aangelegd. In de schuine kant van de heuvels plaatste men borduurstenen waarop men kan zitten. Eveneens werden op verschillende plekken grote boomstammen gelegd. Om een diagonale looplijn te creëren werd er een houten brug over de wadi geplaatst. Deze is niet enkel functioneel maar doet ook dienst als spelelement. Naaast een  standaard bank met leuning werd er ook een grote S-vormige bank geplaatst zonder leuning. Na schooltijd ziet men nu vaak ouders op de bank verpozen terwijl de kinderen nog even hun laatste energie kwijt kunnen.

Antwerpen werd in deze categorie ook tweede en vierde met het F. Cootmansplein in Berchem en het Ferre Grignardplantsoen in Wilrijk. De derde prijs ging naar Eeklo voor het buurtparkje in de Eduard Neelemanslaan. Zwijndrecht won de vijfde prijs voor het Parkje Heidestraat, en Brugge de zesde prijs voor het Bilkske.

Wijkpark

Het Park Rafaël in Izegem is de eerste laureaat in de categorie wijkgroen. In 2018 werd de Sint-Rafaëlskerk gesloopt om er een woongelegenheid met een compacte voetafdruk te ontwikkelen. Vlakbij de site bevonden zich twee graspleintjes. In overleg met de projectontwikkelaar nam de stad het initiatief om er een park aan te leggen. Een aanpalende straat werd geknipt zodat het park een aaneensluitend geheel van meer dan 8000 m2 publieksruimte vormde. Het eerste deel van het park, naar ontwerp van Denis Dujardin, is een dicht geheel van heestermassieven, doorprikt met meerstammige en hoogstammige bomen en heesters. Het oude altaar van de kerk kreeg een centrale plaats in het park, binnen een geïntegreerd geheel van zitelementen. De beplanting en vormgeving in het eerste deel trok ontwerper Tristan Coens door naar het tweede en derde deel van het park, maar met een andere gebruikswaarde. Hij koos voor een overgang van een gesloten naar een eerder open karakter met een avontuurlijke speelzone en een trapveldje. Zowat alle vrijgekomen aarde van de onderkeldering van de nieuwe bouwontwikkeling is verwerkt in bespeelbare of beplante heuvels. Het ontwikkelde microreliëf resulteerde in meer parkbeleving en speeluitdagingen. De stad plaatste een publieke barbecue op het pleintje en de vele zit- en picknickbanken zorgen voor een verhoogde gebruikswaarde. Het derde pleintje sluit niet rechtstreeks aan op het park maar werd in dezelfde stijl mee ontwikkeld. Daar werd gekozen voor een rust- en ontmoetingszone voor buurtbewoners in een bloeirijke oase. Ook deze voorheen bijna ongebruikte groenzone werd na de ontwikkeling intensief gebruikt.

Zwijndrecht was tweede laureaat voor het Wolfsbergpark in deelgemeente Burcht, Lochristi eindigde op de derde plaats met de Merelput, Dendermonde was vierde met de Groene Dender, De Haan vijfde met het Park d’Heyepit en Eeklo zesde met het Wilgenpark.

Landschapspark

Antwerpen won hier de eerste prijs met het Park Brialmont In Berchem. Centraal in Berchem liggen 3 groengebieden: De Villegaspark, het Natuurgebied Wolvenberg en het Brilschanspark. Dankzij het masterplan Brialmont kunnen die gebieden uitgroeien tot één groen hart voor het district en tot een duurzaam onderdeel van de Groene Singel. Natuur en erfgoed bepalen de identiteit van het nieuwe park. Door de aanwezigheid van het natuurgebied Wolvenberg, dat in beheer is van Natuurpunt, kan er een waardevol natuurpark ontwikkeld worden. De restanten van de Brialmont-omwalling maken het mogelijk de bijna vergeten omwalling beleefbaar te maken. Ter hoogte van de Grotesteenweg werd in fase 1 een prominente toegang aangelegd die leidt naar een nieuwe ligweide en terras- senstructuur aan het water. Belangrijk hier was het historische landschappelijke profiel van de Brialmont-omwalling in zijn originele vorm te herstellen. Naast het natuurgebied Wolvenberg maakten de oude volkstuinen plaats voor een natuurlandschap. Door te werken met hoogtes en laagtes werden twee komvormige ruimtes aangelegd die enerzijds zorgen voor een aangenamer geluidsklimaat en anderzijds voor wateropvang en -infiltratie. Om het geheel beter te kunnnen beleven werd er ingezet op een picknickzone, een boomgaard, een speelheuvel en natuurspeelplekken. Het ontwerp hield rekening met de inspraak van buurtbewoners en gebruikers van de parken. Om het gewenste eindbeeld te behalen, werd er in samenwerking met Natuurpunt een beheerplan opgesteld. Ondertussen wordt er hard gewerkt aan het ontwerp van fase 2 van het masterplan Brialmont dat de overige delen van het Brilschanspark en het natuurgebied Wolvenberg omvat. De uitvoering van deze fase is voorzien in 2023- 2024.

Kortrijk was tweede laureaat met het nieuwe Decauvillepark in Marke, en Meerhout derde met het Grote Netewoud.

Speelgroen

Het Speeldomein Zoeber in Hooglede won de eerste prijs in de categorie Speelgroen. De voorbije 2 jaar onderging het domein een grondige metamorfose. De oude gebouwen van het speelplein gingen tegen de grond, er kwamen nieuwe speeltoestellen bij, de oudere speeltoestellen kregen een opfrisbeurt, er werd een waterelement aan het domein toegevoegd, er kwam een verhard Multisportveld, een skate-spot, ... Het wordt een plek waarbij de jeugdverenigingen en de speelpleinwerking een eigen plek krijgen. Daarnaast werd het domein openbaar en toegankelijk gemaakt, zodat iedereen kan genieten van een mooi stukje groen. Op vandaag is er immers weinig openbare groene ruimte in de gemeente Hooglede. Momenteel is er aan de rand nog een gebouw in opbouw voor het huisvesten van jeugdverenigingen. Op langere termijn wordt de gemeenschappelijke parking (parking tussen de speelsite, gemeentelijke zaal Den Akker, sportsite Atlantahal) heraangelegd. Tussen de parking en de speelsite wordt er nog een verbindingspad met eiland uitgewerkt op maat van kinderen. De Akkerstraat werd reeds voor het gemotoriseerd verkeer geknipt en zal op termijn onthard worden. Met deze ingrepen kan men zich op een veilige en verkeersluwe wijze verplaatsen. Dit is niet zomaar een aanleg van een speelplein alleen. Er werd buiten de contouren gedacht over de ruimere omgeving. Onthardingen, nieuwe ontsluiting en trage wegen als speelse groene verbindingen worden verder ingezet. De dorpskernen worden zo verbonden met de speel- en recreatiesite.

Het Meiveld in het centrum van Overijse kreeg de tweede prijs, de Kommershoek in Berendrecht-Zandvliet-Lillo was derde, op vier komt het Licht Vliegwezen in Brasschaat, op vijf de Broekstraat in Machelen en op zes het Astridpark in Brugge.

Thematuin

In deze categorie ging de eerste prijs naar de Inspiratietuin in Torhout. Het gaat om een kleine tuin (25m2) gelegen achter het centrumkantoor voor alle info omtrent de stadskernvernieuwing. Je ziet het niet zomaar, je moet ervoor een klein deurtje in de straat openen. In het werftuintje kunnen inwoners zelf ontdekken hoe ze op een beperkte ruimte een groen en biodivers tuintje kunnen aanleggen en inrichten. Er werd een pergola geplaatst waarlangs 8 verschillende klimplanten groeien, er werd een stuk onthard waarbij een vaste plantenborder werd aangeplant en daarnaast staan er bloembakken met kruiden en seizoensbeplanting. Bij ieder onderdeel werd ook een QR-code geplaatst zodat geïnteresseerden heel snel de weg vinden naar meer informatie. Een schitterend voorbeeld hoe je met enige creativiteit burgers kan prikkelen om de soms beperkte buitenruimte kwalitatief in te richten. Ook met kleine budgetten kun je groots uitpakken!

De Ecotuin naast de parkwoning in het park van Boom won de tweede prijs, Den Ouden Koolhof bij het stedelijk museum in het Begijnhof van Hoogstraten was derde laureaat, de Vlindertuin Cortewalle in Beveren was vierde en de Rozentuin Veltwyckpark in Antwerpen-Ekeren vijfde.

Plantenperken

Eerste laureaat in deze categorie was Blankenberge voor het project ‘Blankenbergoises’, het plantenperk rond de beeldengroep De Blankenbergoises: zeven levensgrote vrouwenbeelden in brons op de rotonde aan de Brugse Steenweg.

De andere laureaten waren de Grauwe Broederstraat in Diksmuide, het Lindenhof en de Kapel Nieuwstraat in Lint, de Booglaan in Denderleeuw, en het Pleintje Groenstraat in Zedelgem.

GEMEENTE IN BLOEI

Met dit wedstrijdonderdeel promoten VLAM en de VVOG de openbare, bloemenrijke beplantingen in het straatbeeld. Het gaat hierbij niet alleen over bebloeming met eenjarigen, maar ook over bloemrijke aanplantingen met vaste planten, bloeiende heesters, bloemenweides, bloembollen, ... Aan de hand van 10 criteria werden de openbare bebloemingsinitiatieven van 53 gemeentebsturen beoordeeld. “De tendens is dat gemeentebesturen meer en meer hun toevlucht zoeken tot klimaatbestendige, meerjarige bebloemingsvormen,” zegt Rudi Geerardyn, adjunct-directeur van de VVOG en verantwoordelijke voor de Openbaargroen-awards. “Vele vakbeplantingen met bodembedekkende heesters worden omgevormd tot bloeirijke vaste plantenperken die daarenboven bijenvriendelijke troeven bezitten. Maar eenjarige bebloeming heeft niet afgedaan en blijft men vooral gebruiken in bloembakken om blikvangers en strategische locaties en gebouwen op te fleuren."

De gelauwerde gemeentebesturen ontvangen een aankondigingsbord met 1, 2 of 3 bloemensymbolen.

Bekijk hier alle gelauwerde gemeenten.