Bestuiving door insecten is in de EU 15 miljard euro waard. Maar het aantal bestuivers neemt overal af doordat er minder bloemrijke graslanden en kleine landschapselementen zijn. In het Interregproject BEESPOKE werken 16 projectpartners samen uit het Verenigd Koninkrijk, België, Nederland, Denemarken, Duitsland en Zweden om het natuurlijk bestuivingsniveau te verhogen. De projectpartners zijn zowel beleidsmakers en onderzoeksinstituten, als landbouwadviseurs en landbouwcoöperaties. De Vlaamse partners bestaan uit de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) de Universiteit Gent en Inagro vzw.
In vier demogebieden in Vlaanderen legden 30 landbouwers samen 82 bloemenranden aan, goed voor bijna 19 ha of omgerekend 12 voetbalvelden bijvriendelijke natuur. Ze doen dat binnen Europees project Beespoke, dat onderzoekt welk landschapsbeheer en welke bloemen een positieve impact hebben op bestuivers.
Landbouwers, de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), de Universiteit Gent, Inagro en Natuurpunt Studie bundelen binnen het Vlaamse deel van het Beespoke-project hun krachten om het natuurlijk bestuivingsniveau in de demogebieden te verhogen. Dat is positief voor zowel de gewasopbrengst en de kwaliteit van landbouwproducten, als voor het voortbestaan van wilde planten en de dieren die ervan afhankelijk zijn.
Demosite: Mielenbos
Het demogebied Mielebos (345 ha) is gelegen in de gemeenten Nieuwerkerken en Sint-Truiden. Het gebied wordt gekenmerkt door een groot aandeel fruitplantages (appel, peer, kers, …). Vanuit economisch oogpunt is een goede (natuurlijke) bestuiving van groot belang. Binnen dit demogebied werden 27 bloemenranden aangelegd bij 8 landlandbouwers; samen goed voor ca. 3 ha). Er wordt vooral ingezet op meerjarige mengsels die in de buurt van de plantages of tussen de rijen in gezaaid kunnen worden. De randen worden gemonitord en geëvalueerd in functie van de natuurlijke bestuivers die van belang zijn voor de fruitteelt
Demosite Frontzate
Het demogebied Frontzate (328 ha) is gelegen in de polders langs de oude spoorwegbedding tussen Nieuwpoort en Diksmuide. Het gebied is erg belangrijk voor de grashommel (Bombus ruderarius) die in Vlaanderen sterk bedreigd is. Er werden vorig jaar 13 bloemenranden aangelegd bij 7 landbouwers; goed voor 5,55 ha. Binnen dit gebied wordt vooral in gezet op meerjarige mengsels met vlinderbloemigen zoals rode klaver en luzerne (beide belangrijke voedselbronnen voor de grashommel). Ook wordt er geëxperimenteerd met aangepast maaibeheer (dat een meer continue bloei op het perceel toelaat) van reguliere luzernepercelen. Randen worden gemonitord door Natuurpunt Studie in functie van de grashommel en de biodiversiteit van natuurlijke bestuivers in het algemeen.
Demosite Herzele
Gelegen in de Vlaamse Ardennen wordt binnen dit demogebied (183 ha) ingezet op ondersteuning van natuurlijke bestuivers in het algemeen. In 2020 werden hier 20 bloemenranden ingezaaid bij 8 landbouwers. De bloemenranden in Herzele werden ingezaaid met een eenjarig en een meerjarig zaadmengsel dat binnen Beespoke werd ontwikkeld speciaal voor bestuivers. Het eenjarig bloemenmengsel bestaat uit inheemse, veel voorkomende bloemen zoals klaprozen en korenbloemen, en inheemse akkeronkruiden die aan het verdwijnen zijn, zoals wilde ridderspoor en bolderik. Autochtoon zaad van die wilde planten is duur, daarom werd het aangevuld met zaad van landbouwgewassen die interessant zijn voor bestuivende insecten, zoals boekweit, dille en koriander. Het meerjarig mengsel bestaat uit wilde peen, duizenblad, kamille, knoopkruid, rolklaver, rode en witte klaver, boerenwormkruid en klein streepzaad. Dat is een mengsel van schermbloemigen, vlinderbloemigen en composieten die veel soorten bestuivers kunnen bekoren.
De Universiteit Gent onderzoekt de impact van de bloemenstroken op de bestuivers. De UGent en Natuurpunt Studie monitoren daarvoor welke soorten bestuivers voorkomen op welke planten in de bloemenstroken. Als daaruit blijkt dat bepaalde soorten met een groot bestuiverspotentieel een voorkeur hebben voor specifieke planten, kunnen de zaadmengsels daaraan aangepast worden.
Hieraan gekoppeld wil UGent bestuivingskaarten ontwikkelen voor landbouwers met bestuivingsafhankelijke gewassen, die tonen hoe geschikt een gebied is voor bestuivers. Op basis van die kaarten kunnen landbouwers inschatten in welke mate het landschap rond een landbouwperceel de bestuivingsdienst van wilde bijen ondersteunt, en welke extra maatregelen de landbouwer kan treffen om wilde bijen te ondersteunen voor de bestuiving van zijn gewas.
Daarnaast wil UGent verder onderzoek doen rond optimaal maaibeheer van aangelegde meerjarige bloemstroken. In tegenstelling tot jaarlijks ingezaaide stroken kunnen deze een positieve impact hebben op populaties wilde bijen, maar een aangepast maaibeheer lijkt noodzakelijk omdat er vaak snel vergrassing optreedt - door hogere nitraat- en fosforwaarden in de bodem - van de beoogde bloemenstroken zonder aangepast beheer.
De soortkeuze is gebaseerd op planten waarvan verondersteld wordt dat ze belangrijk zijn voor natuurlijke bestuivers en aangepast zijn aan de streek. Een aantal randen worden gemonitord door de Universiteit van Gent. De resultaten kunnen nuttig zijn om de gebruikelijke beheerovereenkomst 'bloemenranden' te verbeteren.
Demosite Grote Nete
Het demogebied Grote Nete (323 ha) is gelegen in de gemeenten Berlaar en Heist-o/d-Berg. Dit landschap is dat structuurrijk met een mozaïek van bossen, graslanden en akkers. In deze regio van de vallei van de Grote Nete komen er ook nog een deel historisch permanente graslanden voor met heel wat kleine landschapselementen.
Hier werden 30 bloemenranden aangelegd bij 5 landbouwers; samen goed voor 5 ha. Net als in het demogebied van Herzele zetten we hier in op eenjarige en meerjarige bloemenranden met soorten die aangepast zijn aan de streek en natuurlijke bestuivers in het algemeen ondersteunen. De Universiteit van Gent monitort aan aantal randen met oog op verbetering van gebruikelijke beheerovereenkomsten.
Binnen het demogebied wordt samengewerkt met het Regionaal Landschap (RL) Rivierenland in het kader van een akkerrandenproject (RL i.s.m. met VLM en de gemeentes Heist-op-den-Berg en Berlaar). Op meerdere plaatsen worden er bloemrijke graanranden aangelegd, Die zijn niet alleen heel mooi om langs te wandelen en te fietsen, maar ze bieden ook een meerwaarde aan de soortenrijkdom op het platteland. Akkervogels, insecten, bijen en vlinders vinden hier namelijk extra voedsel en schuilgelegenheid.
Meer over Beespoke
